NEW YORK, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa limetoa wito wa kukomesha vita nchini Ukraine na kutaka Urusi kuondoka mara moja nchini humo, kwa kuzingatia Mkataba wa Umoja wa Mataifa.
'Screen' zikionesha idadi ya kura wakati wa Kikao Maalum cha Kumi na Moja cha Dharura cha Baraza Kuu kuhusu Ukraine katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York, Februari 23, 2023. (Picha na AFP).Wito huo umetolewa Februari 23, 2023 ikiwa ni saa chache kabla ya mzozo huo kati ya Urusi na Ukraine kuingia katika mwaka wake wa pili.
Kupitia kikao chake maalum cha dharura cha 11, Baraza Kuu limepitisha azimio jipya la kutaka vita ikomeshwe mara moja.
Baraza Kuu limekuwa chombo muhimu zaidi cha Umoja wa Mataifa kinachoshughulikia Ukraine kwa sababu Baraza la Usalama ambalo lina jukumu la kudumisha amani na usalama wa kimataifa, limezimwa na nguvu ya kura ya turufu ya Urusi.
Maazimio yake hayalazimishi kisheria, tofauti na maazimio ya Baraza la Usalama, lakini yanatumika kama kipimo cha maoni ya ulimwengu.
Mawaziri wa mambo ya nje na wanadiplomasia kutoka zaidi ya nchi 75 walihutubia baraza hilo wakati wa siku mbili za mjadala, huku wengi wao wakihimiza kuunga mkono azimio linalozingatia ukamilifu wa eneo la Ukraine, kanuni ya msingi ya Mkataba wa Umoja wa Mataifa ambayo nchi zote zinapaswa kufuata wakati zinajiunga na umoja huo.
Vita hivyo vinadaiwa vimeua makumi kwa maelfu kwa pande zote mbili na vimesababisha miji mingi kuwa magofu na athari zake zimeonekana ulimwenguni kote katika gharama kubwa za chakula, mafuta na kupanda kwa mfumuko wa bei.
Matokeo ya kura zilizopigwa jana baada ya hotuba za wawakilishi wa mataifa wananchama wa Umoja wa Mataifa walioanza kuhutubia tangu Jumatano, yamekuwa wanachama 141 wameunga mkono huku wanachama saba wakipinga.
Wanachama waliopinga azimio hilo la kumaliza vita Ukraine ni Belarus, Jamhuri ya Kidemokrasia ya Watu wa Korea, Eritrea, Mali, Nicaragua, Urusi na Syria.
Nchi 32 zimejiweka pembeni yaani hazikuwa na upande wowote na miongoni mwazo ni China, India na Pakistan.
Kwa masharti ya Kifungu cha 11 cha azimio hilo, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa limesisitiza matakwa yake kwamba Urusi "mara moja, kabisa na bila masharti vikosi vyake vyote vya kijeshi kutoka eneo la Ukraine na kutaka kusitishwa kwa uhasama".
Aidha, Baraza Kuu kupitia azimio hilo limezitaka nchi wanachama kushirikiana katika moyo wa mshikamano ili kukabiliana na athari za kimataifa za vita dhidi ya uhakika wa chakula, nishati, fedha, mazingira na usalama na usalama wa nyuklia.
Baraza pia limetoa wito kwa mataifa yote kumuunga mkono Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa katika juhudi zake za kushughulikia athari hizo.
Kwa upande wake Rais wa Baraza Kuu, Csaba Kőrösi amesema kwamba, kwa mwaka mzima, Baraza Kuu lenye wajumbe 193, Katibu Mkuu, na Jumuiya ya Kimataifa, "wamekuwa na msimamo na sauti katika wito wetu wa kukomesha vita hii, na kuzingatia Mkataba wa Umoja wa Mataifa na sheria za kimataifa”.
Pia baraza limethibitisha kujitolea kwake kwa uhuru, umoja, na uadilifu wa eneo la Ukraine ndani ya mipaka yake inayotambulika kimataifa, hadi kwenye eneo lake la maji.
Azimio hilo pia limesisitiza haja ya kuhakikisha uwajibikaji kwa uhalifu mkubwa zaidi chini ya sheria ya kimataifa uliofanywa nchini Ukraine kupitia uchunguzi na mashtaka huru ya kitaifa au kimataifa ili kuhakikisha haki kwa waathirika wote na kuzuia uhalifu ujao.
Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa pia kupitia kikao hicho limekataa mapendekezo mawili yaliyopendekezwa na Belarus.
Pendekezo la kwanza lingebadilisha vifungu kadhaa vya azimio hilo, na la pili lingelitaka Bunge kutoa wito kwa Nchi Wanachama, pamoja na mambo mengine, kukataa kutuma silaha kwenye eneo la migogoro.
Mwanzoni mwa kikao Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa amesema kuwa katika "ukurasa mpya wa historia", ulimwengu unakabiliwa na "chaguo kali kuhusu sisi ni nani kama jumuiya ya kimataifa. Chaguzi hizi ama zitatuweka kwenye njia ya mshikamano na azimio la pamoja la kushikilia kanuni za Mkataba wa Umoja wa Mataifa au njia ya uchokozi, vita, ukiukwaji wa kawaida wa sheria za kimataifa na kuanguka kwa hatua za kimataifa."
Kwa mujibu wa azimio namba 377A (V), lililopitishwa mwaka 1950, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa linaweza kushughulikia masuala ya kimataifa ya amani na usalama pale ambapo Baraza la Usalama linaposhindwa kufanya hivyo.
Katika rufaa yake mwenyewe, Waziri wa Mambo ya Nje wa Poland, Zbigniew Rau alisema, Waukraine wanastahili "sio tu huruma yetu, lakini pia msaada wetu na mshikamano."
Waziri wa Mambo ya Nje wa Ujerumani, Annalena Baerbock aliuliza nchi zinazodai "kwamba kwa kuipa Ukraine silaha, tunamimina mafuta motoni" kwa nini mataifa ya Magharibi yangefanya hivyo.
"Mataifa ya Magharibi hayakutaka au kuchagua vita na badala yake kuelekeza nguvu na pesa zake zote katika kurekebisha shule, kupigana na mzozo wa hali ya hewa au kuimarisha haki ya kijamii," aliuambia mkutano. "Lakini ukweli ni kwamba: Ikiwa Urusi itaacha kupigana, vita hivi vitaisha. Ikiwa Ukraine itaacha kupigana, Ukraine itaisha."
Naibu Balozi wa Venezuela alihutubia baraza hilo kwa niaba ya nchi 16 ambazo ama zilipiga kura ya kupinga au kujiepusha na takribani maazimio yote matano ya awali kuhusu Ukraine ikiwemo Belarus, Bolivia, Cambodia, China, Cuba, Eritrea, Equatorial Guinea, Iran, Laos, Mali, Nicaragua, Korea Kaskazini, St. Vincent, Syria, Venezuela na Zimbabwe.
Wakati nchi nyingine zikiangazia hatua za Urusi, Naibu Balozi Joaquín Pérez Ayestarán alisema Jumatano kwamba, nchi zote bila ubaguzi "lazima zifuate kikamilifu Mkataba wa Umoja wa Mataifa."
Alisema nchi katika kundi lake zinapinga kile alichokiita hatua za mgawanyiko katika Baraza Kuu, na kwa kukosekana maelewano."
Naibu Balozi wa China wa Umoja wa Mataifa, Dai Bing aliliambia baraza hilo Alhamisi kuwa,"Tunaunga mkono Urusi na Ukraine katika kuelekea maelewano baina ya nchi zao, kuanza tena mazungumzo ya moja kwa moja haraka iwezekanavyo, na kujenga upya amani.Jumuiya ya kimataifa inapaswa kufanya juhudi za pamoja ili kuwezesha mazungumzo ya amani."
Lakini Mkuu wa Sera za Kigeni wa Umoja wa Ulaya, Josep Borrell aliwaambia waandishi wa habari kuwa, mchokozi na mwathiriwa hawawezi kuwekwa kwa masharti sawa, na Ukraine haiwezi kuombwa isijitetee.
Kwa kusikitisha, alisema, "Urusi haijaonesha ishara yoyote chanya ya utayari wowote wa kufanya kazi kwa amani." Alisema "huo ndio ukweli" na kila mtu aliyekwenda Kremlin alisema Rais Vladimir Putin ataendelea na kile kinachoitwa operesheni maalum ya kijeshi "hadi atakapopata lengo la kijeshi ambalo ameshindwa kupata." (DIRAMAKINI/Mashirika)
Nchi 32 zimejiweka pembeni yaani hazikuwa na upande wowote na miongoni mwazo ni China, India na Pakistan.
Kwa masharti ya Kifungu cha 11 cha azimio hilo, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa limesisitiza matakwa yake kwamba Urusi "mara moja, kabisa na bila masharti vikosi vyake vyote vya kijeshi kutoka eneo la Ukraine na kutaka kusitishwa kwa uhasama".
Aidha, Baraza Kuu kupitia azimio hilo limezitaka nchi wanachama kushirikiana katika moyo wa mshikamano ili kukabiliana na athari za kimataifa za vita dhidi ya uhakika wa chakula, nishati, fedha, mazingira na usalama na usalama wa nyuklia.
Baraza pia limetoa wito kwa mataifa yote kumuunga mkono Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa katika juhudi zake za kushughulikia athari hizo.
Kwa upande wake Rais wa Baraza Kuu, Csaba Kőrösi amesema kwamba, kwa mwaka mzima, Baraza Kuu lenye wajumbe 193, Katibu Mkuu, na Jumuiya ya Kimataifa, "wamekuwa na msimamo na sauti katika wito wetu wa kukomesha vita hii, na kuzingatia Mkataba wa Umoja wa Mataifa na sheria za kimataifa”.
Pia baraza limethibitisha kujitolea kwake kwa uhuru, umoja, na uadilifu wa eneo la Ukraine ndani ya mipaka yake inayotambulika kimataifa, hadi kwenye eneo lake la maji.
Azimio hilo pia limesisitiza haja ya kuhakikisha uwajibikaji kwa uhalifu mkubwa zaidi chini ya sheria ya kimataifa uliofanywa nchini Ukraine kupitia uchunguzi na mashtaka huru ya kitaifa au kimataifa ili kuhakikisha haki kwa waathirika wote na kuzuia uhalifu ujao.
Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa pia kupitia kikao hicho limekataa mapendekezo mawili yaliyopendekezwa na Belarus.
Pendekezo la kwanza lingebadilisha vifungu kadhaa vya azimio hilo, na la pili lingelitaka Bunge kutoa wito kwa Nchi Wanachama, pamoja na mambo mengine, kukataa kutuma silaha kwenye eneo la migogoro.
Mwanzoni mwa kikao Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa amesema kuwa katika "ukurasa mpya wa historia", ulimwengu unakabiliwa na "chaguo kali kuhusu sisi ni nani kama jumuiya ya kimataifa. Chaguzi hizi ama zitatuweka kwenye njia ya mshikamano na azimio la pamoja la kushikilia kanuni za Mkataba wa Umoja wa Mataifa au njia ya uchokozi, vita, ukiukwaji wa kawaida wa sheria za kimataifa na kuanguka kwa hatua za kimataifa."
Kwa mujibu wa azimio namba 377A (V), lililopitishwa mwaka 1950, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa linaweza kushughulikia masuala ya kimataifa ya amani na usalama pale ambapo Baraza la Usalama linaposhindwa kufanya hivyo.
Katika rufaa yake mwenyewe, Waziri wa Mambo ya Nje wa Poland, Zbigniew Rau alisema, Waukraine wanastahili "sio tu huruma yetu, lakini pia msaada wetu na mshikamano."
Waziri wa Mambo ya Nje wa Ujerumani, Annalena Baerbock aliuliza nchi zinazodai "kwamba kwa kuipa Ukraine silaha, tunamimina mafuta motoni" kwa nini mataifa ya Magharibi yangefanya hivyo.
"Mataifa ya Magharibi hayakutaka au kuchagua vita na badala yake kuelekeza nguvu na pesa zake zote katika kurekebisha shule, kupigana na mzozo wa hali ya hewa au kuimarisha haki ya kijamii," aliuambia mkutano. "Lakini ukweli ni kwamba: Ikiwa Urusi itaacha kupigana, vita hivi vitaisha. Ikiwa Ukraine itaacha kupigana, Ukraine itaisha."
Naibu Balozi wa Venezuela alihutubia baraza hilo kwa niaba ya nchi 16 ambazo ama zilipiga kura ya kupinga au kujiepusha na takribani maazimio yote matano ya awali kuhusu Ukraine ikiwemo Belarus, Bolivia, Cambodia, China, Cuba, Eritrea, Equatorial Guinea, Iran, Laos, Mali, Nicaragua, Korea Kaskazini, St. Vincent, Syria, Venezuela na Zimbabwe.
Wakati nchi nyingine zikiangazia hatua za Urusi, Naibu Balozi Joaquín Pérez Ayestarán alisema Jumatano kwamba, nchi zote bila ubaguzi "lazima zifuate kikamilifu Mkataba wa Umoja wa Mataifa."
Alisema nchi katika kundi lake zinapinga kile alichokiita hatua za mgawanyiko katika Baraza Kuu, na kwa kukosekana maelewano."
Naibu Balozi wa China wa Umoja wa Mataifa, Dai Bing aliliambia baraza hilo Alhamisi kuwa,"Tunaunga mkono Urusi na Ukraine katika kuelekea maelewano baina ya nchi zao, kuanza tena mazungumzo ya moja kwa moja haraka iwezekanavyo, na kujenga upya amani.Jumuiya ya kimataifa inapaswa kufanya juhudi za pamoja ili kuwezesha mazungumzo ya amani."
Lakini Mkuu wa Sera za Kigeni wa Umoja wa Ulaya, Josep Borrell aliwaambia waandishi wa habari kuwa, mchokozi na mwathiriwa hawawezi kuwekwa kwa masharti sawa, na Ukraine haiwezi kuombwa isijitetee.
Kwa kusikitisha, alisema, "Urusi haijaonesha ishara yoyote chanya ya utayari wowote wa kufanya kazi kwa amani." Alisema "huo ndio ukweli" na kila mtu aliyekwenda Kremlin alisema Rais Vladimir Putin ataendelea na kile kinachoitwa operesheni maalum ya kijeshi "hadi atakapopata lengo la kijeshi ambalo ameshindwa kupata." (DIRAMAKINI/Mashirika)